Ξημερώματα της 17 Οκτωβρίου 1941 δύο λόχοι του 220ου Τάγματος Σκαπανέων της Βέρμαχτ με δύναμη 250 ανδρών υπό τις διαταγές των λοχαγών Βέντλερ και Σράινερ ξεκίνησαν από τον Σταυρό Θεσσαλονίκης για τα Κερδύλια Σερρών έχοντας μαζί τους κρατούμενους Κερδυλλιώτες. Φτάνοντας κοντά στα χωριά άφησαν τα αυτοκίνητα, άρχισαν να ανεβαίνουν από τρία σημεία και περικύκλωσαν τα Άνω Κερδύλια από την θέση Στρόβολο και τα Κάτω Κερδύλια από την θέση Λειβάδια.
Οι στρατιώτες της Βέρμαχτ συγκέντρωσαν τους άρρενες κατοίκους μεταξύ 16 και 60 χρόνων στις θέσεις Αλώνια και Κούτρες. Οι γυναίκες και τα παιδιά αρχικώς συγκεντρώθηκαν στα σχολεία και στη συνέχεια, αφού είχαν απομακρυνθεί οι άντρες, τους επιτράπηκε να πάρουν μαζί τους όσα πράγματα μπορούσαν και να φύγουν προς το Καστρί και την Ευκαρπία ενώ κλείδωσαν σε κοινοτικό κατάστημα 23 υπερήλικες, οι οποίοι αργότερα κινδύνεψαν από την πυρπόληση του χωριού.
Στις 9 το πρωί δόθηκε το σήμα με μια φωτοβολίδα και οι Γερμανοί στρατιώτες άρχισαν να εκτελούν άρρενες κατοίκους ηλικίας από 16 μέχρι 60 ετών. Από την εκτέλεση εξαιρέθηκαν στα Άνω Κερδύλια δεκαεπτά άτομα άνω των εξήντα ετών, μεταξύ των οποίων ο ιερέας, ο δάσκαλος και ο δασοφύλακας και στα Κάτω Κερδύλια δέκα γέροντες. Οι άνθρωποι αυτοί χρησιμοποιήθηκαν μετά το τέλος των εκτελέσεων για την ταφή των νεκρών. Τα κτίρια των χωριών κάηκαν εκτός από τις εκκλησίες και μετά την καταστροφή, οι κάτοικοι κατέφυγαν στα χωριά Καστρί και Ευκαρπία.
Σύμφωνα με τις μεταπολεμικές λίστες εκτελεσθέντων ο αριθμός των νεκρών ανήλθε σε 214 άτομα. Οι εκθέσεις των τότε αστυνομικών αρχών και της Γενικής Διοίκησης Μακεδονίας έκαναν λόγω για 211-212 εκτελεσθέντες ενώ οι γερμανικές αρχές κατοχής για 207. Στην έκθεση που συνέταξε μεταπολεμικά το Ελληνικό Εθνικό Γραφείο Εγκλημάτων Πολέμου αναφέρεται ότι οι νεκροί ήταν 222, ενώ Γιάννης Παπασυμεών στο βιβλίο του για την καταστροφή των Κερδυλίων δημοσιεύει κατάσταση 230 ατόμων, μεταξύ των οποίων και ετεροδημότες, που συντάχθηκε μεταπολεμικά από την κοινότητα των Νέων Κερδυλίων. Εντούτοις υπάρχει και η εκδοχή για περισσότερα θύματα και πιο συγκεκριμένα για 250. Ανάμεσα στα θύματα ήταν 6 παιδιά ηλικίας 16 ετών και 11 έφηβοι ηλικίας 18 ετών.
Δεν υπήρξε οικογένεια πού να μην είχε θύματα, κοντινά ή λιγότερο. Τα δύο και τρία είναι συνήθη. Αναφέρονται ενδεικτικά οι οικογένειες που είχαν από τέσσερα 4 θύματα και άνω : Οικογένεια Ἀλβανοῦ 5, Οικογένεια Βάντη 4, Κατσιοῦ 5, Οικογένεια Κουτλούδη 4, Οικογένεια Λιόλιου 5, Οικογένεια Ματσιανούδη 4, Οικογένεια Μιχούδη 6, Οικογένεια Πριμούδη 6, Οικογένεια Στεφανούδη 5, Οικογένεια Τζιρίτη 4, Οικογένεια Τσιρίδα 4, Οικογένεια Φαραζᾶ 5, Οικογένεια Χατζούδη 6, Οικογένεια Χούπη 4. Μεταξύ των θυμάτων περιλαμβάνεται και η μητέρα τοῦ Παπαδημήτρη Χατζούδη που πέθανε από φόβο (Συγκοπή-ἀνακοπή).
Τα χωριά τα οποία καταστράφηκαν από τους κατακτητές δεν ξανακατοικήθηκαν και οι εναπομείναντες κάτοικοι έκτισαν αργότερα το 1955 τον σύγχρονο οικισμό των Νέων Κερδυλίων. Η σφαγή των Κερδυλίων αναγνωρίστηκε από το Ελληνικό Κράτος το 1998 με το Προεδρικό Διάταγμα 393/7-12-1998 και η κοινότητα Νέων Κερδυλλίων ως μαρτυρική.
Είμαι απόγονος μίας οικογένειας με θύμα κατά την περίοδο της Ναζιστικής κατοχής, όπως και εκατοντάδες χιλιάδες οικογένειες σε όλην την Ελλάδα κατά τη διάρκεια της κατοχής. Τότε που ο τόπος, η γη μας, η πατρίδα μας έγινε Ολοκαύτωμα.
Το έγκλημα των Γερμανών κατακτητών στα Κερδύλια Σερρών σαν σήμερα το 1941 αποτελεί μία ακόμη δολοφονική πράξη, ένα ακόμη μαζικό έγκλημα, μία ακόμη πράξη ενάντια στην ζωή και την ανθρωπότητα, που δεν τιμωρήθηκε και ως εκ τούτου επαναλήφθηκε και αλλού σε μεγαλύτερη έκταση και διαστροφή. Ελληνίδες και Έλληνες, αθώοι πρόγονοί μας, 250 άνδρες από 16 έως 60 ετών, γυναίκες και κορίτσια και οι ηλικιωμένοι που έμειναν πίσω για να θάψουν τα θύματα......
Τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής δολοφόνησαν εν ψυχρώ 250 Έλληνες των Κερδυλίων, σε ένα από τα μεγαλύτερα εγκλήματα σε κατεχόμενη χώρα σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, κατά τη διάρκεια του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου.
Το Ολοκαύτωμα των Κερδυλίων αποτελεί τομή στην εγκληματική πρακτική των Γερμανών Ναζί, αφού είναι το πρώτο στη γερμανοκρατούμενη Μακεδονία- οι σύμμαχοί τους Βούλγαροι ήδη είχαν αιματοκυλήσει τη Δράμα και την Καβάλα- και αποτελεί μία απάνθρωπη πράξη των Γερμανών στο ενδεχόμενο αμφισβήτησης της κυριαρχίας τους, εγκαινιάζοντας την περίοδο κλιμάκωσης της Γερμανικής τρομοκρατίας ενάντια στον ελληνικό λαό.
Σε αντίθεση με όσα είχε διαδώσει η Γερμανική προπαγάνδα, το έγκλημα κατά της ανθρωπότητας στα Κερδύλια, όπως και τα περισσότερα άλλωστε στην Ελλάδα, τελέστηκαν από τον τακτικό γερμανικό στρατό και όχι από τα SS ή παραστρατιωτικές οργανώσεις.
Αθώες Ελληνίδες, αθώοι Έλληνες, 250 άνθρωποι εκτελέστηκαν χωρίς να υπάρχει η «δικαιολογία» των αντιποίνων από αντιστασιακή δράση, όπως ανέφεραν πολλές φορές οι Ναζί για να δικαιολογήσουν το έγκλημα, επιρρίπτοντας την ευθύνη στα θύματα (!) τα οποία, δήθεν, «προσπάθησαν να διαφύγουν»!
Το Ολοκαύτωμα των Κερδυλίων ήταν προαποφασισμένο, όπως άλλωστε και αυτά που τελέστηκαν από τους ίδιους θύτες και στη Βιάννο, στο Κομμένο, στα Καλάβρυτα, στους Πύργους και το Μεσόβουνο, στο Χορτιάτη. Οι κατακτητές ανακάλυπταν παντού μία αφορμή για να αιματοκυλίσουν μία περιοχή, αλλά η αιτία ήταν άλλη: η απόφαση των Γερμανών να εκδικηθούν τους Έλληνες για την αντίστασή τους από τη Βόρειο Ήπειρο μέχρι το Ρούπελ και να τρομοκρατήσουν τον Ελληνικό λαό, ώστε να μην αναλάβει καμία πράξη αντίστασης στην κατοχή.
Ο Οκτώβριος των Κερδυλίων είναι μήνας ιερός, μήνας πόνου, πένθους και θλίψης, αλλά και συνεχούς απόφασης, λόγου και πράξης κορύφωσης του αγώνα για Επανόρθωση, Αποκατάσταση, Δικαιοσύνη. Όχι στη λήθη, ναι στη μνήμη και την αποκατάσταση της ιστορικής αλήθειας.
Θεοφάνης Μαλκίδης
