Το σημαντικό ζήτημα της επιστροφής των Γλυπτών του Παρθενώνα ήλθε ξανά στην επιφάνεια με αφορμή την απαράδεκτη ακύρωση της συνάντησης Μητσοτάκη - Σούνακ, με ευθύνη του Βρετανού πρωθυπουργού. Από την πλευρά της ελληνικής κυβέρνησης και των φιλικών της ΜΜΕ το όλο ζήτημα προβλήθηκε με προφανή στόχο το «κέρδισμα» των πολιτικών εντυπώσεων, συνδέοντας την ακύρωση, με όσα είχε πει προηγουμένως σε συνέντευξή του στο BBC ο Έλληνας πρωθυπουργός για τα Γλυπτά του Παρθενώνα και προσθέτοντας πως «το ζήτημα δεν αφορά στη βρετανική κυβέρνηση, αλλά το βρετανικό μουσείο με το οποίο κάνουμε συζητήσεις και θα συνεχίσουμε να κάνουμε». Πάντως οι λόγοι δεν είναι τόσο απλοί αλλά συνδέονται όπως όλα δείχνουν και με γεωπολιτικές στοχεύσεις της Μ. Βρετανίας (π.χ σχέσεις με Τουρκία κ.α).
Θυμίζουμε πάντως ότι και οι δηλώσεις του Έλληνα πρωθυπουργού ήταν στη γνωστή λογική των παζαριών των τελευταίων χρόνων, που αφορούν κάποιου είδους «ανταλλαγή» ή δανεισμό μικρότερης ή μεγαλύτερης διάρκειας. Επομένως ας αφήσουν τους όψιμους λεονταρισμούς!
Ας δούμε ορισμένα γενικότερα ζητήματα!
1. Ο Παρθενώνας της Ακρόπολης των Αθηνών αποτελεί πολιτιστική κληρονομία της Ελλάδας και παγκόσμιο πολιτιστικό θησαυρό. Πριν από περίπου δύο αιώνες, μέρος των γλυπτών του Παρθενώνα αποσπάστηκε βίαια, απομακρύνθηκε από το φυσικό του χώρο και μεταφέρθηκε στο Λονδίνο, ως αποτέλεσμα εκτεταμένης κλοπής από Βρετανούς με την άδεια των Οθωμανών κατακτητών. Σήμερα, τα γλυπτά του Παρθενώνα εξακολουθούν να κρατούνται παρανόμως στο Βρετανικό Μουσείο. Εκατομμύρια επισκέπτες κάθε χρόνο, τόσο στην Ακρόπολη των Αθηνών, όσο και στο Βρετανικό Μουσείο, βιώνουν το κενό και τη λεηλασία που έχει συντελεστεί και αδυνατούν να θαυμάσουν το μνημείο στο σύνολό του.
Η επιστροφή των γλυπτών και η αποκατάσταση του Παρθενώνα της Ακρόπολης των Αθηνών, ως ένα ενοποιημένο μνημείο, στο τόπο της δημιουργίας του σημαίνει σεβασμό προς την αξία και το συμβολισμό του μνημείου, αναγνωρισμένου από την UNESCO ως παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά της ανθρωπότητας. Ταυτόχρονα, αποτελεί αποκατάσταση μιας παλιάς και συνεχιζόμενης αδικίας. Όσο όμως οι ανάγκες της ανταγωνιστικότητας και της κερδοφορίας των μονοπωλίων του τουρισμού και της διασκέδασης θα ρυθμίζουν την πολιτιστική πραγματικότητα και τις σχέσεις μεταξύ των κρατών μέσα και έξω από την ΕΕ, οι κινήσεις για επαναπατρισμό των μαρμάρων της Ζωφόρου του Παρθενώνα θα μένουν άκαρπες και οι σχετικές κυβερνητικές υποσχέσεις θα αποδεικνύονται ανέξοδοι λεονταρισμοί.
2. Η υπόθεση της διεκδίκησης τους είναι παλιά. Ας δεχτούμε τα όσα γράφονται από το ίδιο το Υπουργείο Πολιτισμού: «...Από την πρώτη στιγμή της αφαίρεσης των Γλυπτών του μνημείου άρχισαν οι αντιδράσεις για την κλοπή τους. Αμέσως μετά τη σύσταση του νεοελληνικού κράτους ξεκίνησε το αναστηλωτικό πρόγραμμα του Παρθενώνα και το μνημείο έγινε εθνικό σύμβολο. Το αίτημα επαναλήφθηκε το 1924, με τη συμπλήρωση εκατό χρόνων από το θάνατο του λόρδου Βύρωνα. Το 1961, ο Δήμαρχος της Αθήνας αλλά και η Ακαδημία Αθηνών, ζήτησαν από την Αγγλία τον επαναπατρισμό των Μαρμάρων του Παρθενώνα και το 1982 απετέλεσε έτος – σταθμός για το ζήτημα της επιστροφής των Γλυπτών του Παρθενώνα από το Βρετανικό Μουσείο, καθώς στη Γενική Διάσκεψη της UNESCO για την Πολιτιστική Πολιτική στο Μεξικό, η τότε Υπουργός Πολιτισμού και Επιστημών, Μελίνα Μερκούρη προέβαλε το αίτημα της ελληνικής κυβέρνησης για την επιστροφή των γλυπτών του Παρθενώνα στην Ελλάδα. Η ελληνική αντιπροσωπεία υπέβαλε σχέδιο Σύστασης υπέρ της επιστροφής του γλυπτού διακόσμου του Παρθενώνα στην Ελλάδα, που υπερψηφίστηκε με 56 ψήφους υπέρ, 12 κατά και 24 αποχές. Τον Οκτώβριο του 1984 η Ελλάδα υπέβαλλε επίσημο αίτημα για την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα και τον Απρίλιο του ίδιου έτους η βρετανική πλευρά απέρριψε το ελληνικό αίτημα...Το 1999 ανατέθηκε από τη βρετανική κυβέρνηση στην Ειδική Επιτροπή του αγγλικού Κοινοβουλίου για τον Πολιτισμό, τον Αθλητισμό και τα ΜΜΕ (Select Committee) η μελέτη όλων των θεμάτων της βρετανικής πολιτιστικής πολιτικής. Ανάμεσα σε αυτά ήταν και τα ζητήματα επιστροφής πολιτιστικής κληρονομιάς, με κυριότερο το αίτημα για τα Γλυπτά του Παρθενώνα. Σε αυτό το πλαίσιο η Ελλάδα υπέβαλλε Υπόμνημα για τα Γλυπτά του Παρθενώνα...»
Συμπέρασμα: Η αντιμετώπιση του θέματος με αυτόν τον τρόπο πιστώνεται όχι μόνο στην ΕΕ (όσο η Μ. Βρετανία ήταν σ'αυτήν) αλλά και στις ελληνικές κυβερνήσεις όλων των τελευταίων χρόνων που υπονομεύουν το αίτημα της επιστροφής των γλυπτών, όταν μιλούν για «δανεισμό» και ανταλλάγματα. Εξηγείται, βεβαίως, η στάση αυτή, καθώς η κυρίαρχη αντίληψη για την πολιτιστική κληρονομιά είναι η αγοραία, προς χάριν του κέρδους και όχι ως ο συνδετικός κρίκος του παρόντος με το ιστορικό παρελθόν, ως πηγή γνώσης και πνευματικής μόρφωσης και καλλιέργειας του λαού. Αυτό που ενδιαφέρει είναι η εισπραξιμότητα, η πολιτιστική κληρονομιά θεωρείται οικονομικό «φιλέτο». Έτσι εξηγείται ο κυνισμός των εκπροσώπων του Βρετανικού Μουσείου που δεν θα μπορούσαν να στερηθούν τα έσοδα από τα εκθέματα, αλλά και οι παλινωδίες των ελληνικών κυβερνήσεων.
Η μόνιμη επιστροφή των γλυπτών του Παρθενώνα, ως αναφαίρετο μέρος του μνημειακού συνόλου της Ακρόπολης, καθώς και όλων των άλλων θησαυρών της αρχαίας πολιτιστικής κληρονομιάς που αποτέλεσαν κατά καιρούς αντικείμενα αρπαγής ή αρχαιοκαπηλίας, αποτελεί τη μοναδική επίλυση σ' αυτό το διαχρονικό ζήτημα.
