Με την πορεία μνήμης και τη συναυλία της διεθνούς φήμης σοπράνο Σόνιας Θεοδωρίδου και του τσελίστα Andre Mergenthaler στο Σιδηροδρομικό Σταθμό της Βέροιας, κορυφώθηκαν το απόγευμα της Κυριακής 22 Σεπτεμβρίου, οι τριήμερες εκδηλώσεις με τίτλο: «Η Μνήμη του Νήματος», που ξεκίνησαν την Παρασκευή 20 Σεπτεμβρίου και διοργανώθηκαν στο πλαίσιο της Προεδρίας του Μεγάλου Δουκάτου του Λουξεμβούργου στη Διεθνή Συμμαχία για τη Μνήμη του Ολοκαυτώματος (ΙHRA).
Μαθητές ντυμένοι στα μαύρα και κρατώντας στα χέρια χαρτόνια με τα ονόματα των Εβραίων συμπολιτών τους, που χάθηκαν στα κρεματόρια του Άουσβιτς και πλήθος κόσμου που ανταποκρίθηκε στο κάλεσμα να συμμετέχουν, ξετύλιξαν το κόκκινο νήμα της μνήμης. Περπατώντας από τη συναγωγή έως τον σιδηροδρομικό σταθμό της πόλης τίμησαν τη μνήμη των 460 εβραίων της Βέροιας, μεταξύ των οποίων και 150 παιδιά, που την 1η Μαϊου του 1943 μεταφέρθηκαν στη Θεσσαλονίκη από τους ναζί και στη συνέχεια στις 8 Μαϊου, απελάθηκαν ως σιδηροδρομική αποστολή αριθμός 15, στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Άουσβιτς- Μπίρκεναου, όπου και όλοι θανατώθηκαν.
Η συναυλία πραγματοποιήθηκε σε κλίμα συναισθηματικά φορτισμένο, κυρίως από τους Ισραηλινούς επισκέπτες και τους απογόνους των θυμάτων του Ολοκαυτώματος, που βρέθηκαν στη Βέροια για να τιμήσουν τη μνήμη των προγόνων τους, με μία σπουδαία επιλογή από εμβληματικά εβραϊκά και σεφαραδίτικα τραγούδια, στον κατάμεστο από κόσμο αύλειο χώρο του Σιδηροδρομικού Σταθμού.
Tην εκδήλωση έκλεισε με χαιρετισμό ο Μητροπολίτης Βέροιας κ. Παντελεήμων, στέλνοντας το μήνυμα προς όλους ότι η μνήμη είναι ο μόνος τρόπος να αντισταθούμε στις ολοκληρωτικές ιδεολογίες που δημιουργούν γενοκτονίες και ολοκαυτώματα.
ΤΕΛΕΤΗ ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΗΡΙΩΝ ΜΝΗΜΕΙΟΥ ΤΟΥ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑΤΟΣ
Νωρίτερα το μεσημέρι, παρουσία του μητροπολίτη κ. Παντελεήμονα, του εκπροσώπου της κυβέρνησης, βουλευτή Τ. Μπαρτζώκα, του πρέσβη του Ισραήλ Γιόσι Αμράνι, του βουλευτή Λάζαρου Τσαβδαρίδη, τοπικών αρχών, πρεσβευτών, απογόνων εβραίων θυμάτων του Ολοκαυτώματος, εκπροσώπων Εβραϊκών Κοινοτήτων της χώρας και πολλών επισκεπτών, στον χώρο του παλαιού εβραϊκού νεκροταφείου έγιναν τα αποκαλυπτήρια μνημείου του Ολοκαυτώματος, με μία επιμνημόσυνη δέηση από το Ραββίνο Θεσσαλονίκης.
Για ιστορική ημέρα έκανε λόγο στην ομιλία του ο Κωνσταντίνος Βοργιαζίδης, καθώς εβδομήντα έξι χρόνια μετά, η Βέροια αποκτά το δικό της μνημείο για τα θύματα του Ολοκαυτώματος, καλλιεργώντας την αδελφοσύνη μεταξύ των λαών, ενάντια στη βαρβαρότητα και το φασισμό, ανέφερε χαρακτηριστικά.
Είναι σημαντικό να θυμάται κανείς και να μαθαίνει αυτό το κεφάλαιο της Ιστορίας, της εβραϊκής ζωής εδώ, σημείωσε στην ομιλία του, στην τελετή των αποκαλυπτηρίων του μνημείου ο πρέσβης του Ισραήλ στην Ελλάδα, Γιόσι Αμράνι, όπου παραβρέθηκε στη Βέροια για τις εκδηλώσεις μνήμης.
Στην ανάγκη διατήρησης της μνήμης, αλλά και στην επικείμενη προεδρία της Ελλάδας, το 2021, στην IHRA αναφέρθηκε, από την πλευρά του ο επικεφαλής της ελληνικής αντιπροσωπείας της Διεθνούς Συμμαχίας για τη Μνήμη του Ολοκαυτώματος, Δρ. Ευστάθιος Λιανός Λιάντης.
Τα αποκαλυπτήρια έκαναν ο δήμαρχος Βέροιας Κώστας Βοργιαζίδης και ο πρόεδρος του ΚΙΣ Δαυίδ Σαλτιέλ, όπου δίπλα του σε μαρμάρινη πλάκα αναγράφεται: «Οι κάτοικοι της Βέροιας εκτοπίστηκαν από τη γενέτειρά τους την 1η Μαΐου 1943 και εξοντώθηκαν από τους Ναζί στα στρατόπεδα θανάτου του Άουσβιτς-Μπίρκεναου. Η πόλη της Βέροιας θυμάται το Ολοκαύτωμα των 6.000.000 Εβραίων και αφιερώνει το μνημείο αυτό στην ιερή μνήμη των θυμάτων». Η τελετή των αποκαλυπτηρίων ολοκληρώθηκε με την κατάθεση στεφάνων και ακολούθησε προαιρετική επίσκεψη στην Εβραϊκή Συναγωγή.
Τα παιδιά που… έχασαν το τρένο για το Άουσβιτς!
Με μία συγκινητική εκδήλωση εγκαινιάστηκε το Σάββατο 21 Σεπτεμβρίου το απόγευμα, δεύτερη ημέρα των εκδηλώσεων «Η Μνήμη του Νήματος», στο φουαγιέ του Χώρου Τεχνών Βέροιας, η έκθεση φωτογραφίας του Εβραϊκού Μουσείου Ελλάδος, με θέμα: «Κρυμμένα Παιδιά στην Ελλάδα της Κατοχής».
Η έκθεση που θα διαρκέσει και θα είναι επισκέψιμη για μαθητές και για το ευρύ κοινό, περιλαμβάνει 25 περιπτώσεις παιδιών Ελληνοεβραίων που διασώθηκαν σε ελληνικές πόλεις και χωριά, από χριστιανούς, στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ένα από τα σημαντικότερα προγράμματα που δημιούργησε το Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδος, όπως ανέφερε στην ομιλία της, η Διευθύντρια του Μουσείου Ζανέτ Μπαττίνου. Και συνέχισε λέγοντας: Εκατοντάδες αγόρια και κορίτσια, από όλες σχεδόν τις ισραηλιτικές κοινότητες της χώρας, ζώντας σε ψυχολογικά αντίξοες συνθήκες, βρήκαν φαγητό, στέγη, καταφύγιο, ακόμα και νέες οικογένειες με ψεύτικα ονόματα, σε ελληνικές οικογένειες. Αυτά τα παιδιά «έχασαν το τρένο για το Άουσβιτς» και συγκροτούν μια ιδιαίτερη κατηγορία μαρτύρων της τραγωδίας του Ολοκαυτώματος. Ιστορίες άγνωστες ή αποσιωπημένες για χρόνια, σήμερα καταλαμβάνουν τη θέση που τους αξίζει, στο ερευνητικό και εκπαιδευτικό τοπίο, κατέληξε η κ. Μπαττίνου.
Την επίσημη έναρξη των εκδηλώσεων της διεθνής συμμαχίας για τη μνήμη του Ολοκαυτώματος (IHRA) έκανε ο δήμαρχος Βέροιας Κ. Βοργιαζίδης, αμέσως μετά τα εγκαίνια της έκθεσης, στην κεντρική αίθουσα του Χώρου Τεχνών, όπου ακολούθησαν οι ομιλίες και οι χαιρετισμοί.
Στην προσφώνησή του ο Δήμαρχος Βέροιας αφού καλωσόρισε όλους τους παρευρισκόμενους και ευχαρίστησε τους εμπλεκόμενους φορείς που συνέβαλαν σε αυτή τη διοργάνωση, αναφέρθηκε στον ιδιαίτερο χαρακτήρα της έκθεσης που αποσκοπεί στην καλλιέργεια της ιστορικής μνήμης της πόλης, σε σχέση με την εβραϊκή παρουσία στον τόπο μας και συναντάται από τα ρωμαϊκά χρόνια.
«Η έκθεση ανασύρει δικές μας μνήμες, των δικών μας εβραίων, η πλειονότητα των οποίων έπεσαν θύματα της ναζιστικής θηριωδίας, αλλά και των εβραίων που διασώθηκαν χάρη στη βοήθεια συμπολιτών μας, που με κίνδυνο τη ζωή τους, τους φυγάδευσαν στα γειτονικά βουνά Πιέρια και Βέρμιο και διασώθηκαν, ενώ κάποιοι εντάχθηκαν στις αντιστασιακές δυνάμεις του ΕΛΑΣ πολεμώνοντας στο πλευρό των Ελλήνων. Αυτή τη μνήμη καλούμαστε να καλλιεργήσουμε απόψε και στις επόμενες γενιές» είπε χαρακτηριστικά ο δήμαρχος.
Επόμενος ομιλητής ο πρέσβης του Μεγάλου Δουκάτου του Λουξεμβούργου Πολ Στάινμετς, όπου την προεδρία της Διεθνούς Συμμαχιας για τη Μνήμη του Ολοκαυτώματος (IHRA), ασκεί η χώρα του από τις 5 Μαρτίου του 2019 έως τέλη Μαρτίου του 2020, αναλύοντας το λειτουργικό ορισμό του αντισημιτισμού σύμφωνα με τον IHRA. H Διεθνής Συμμαχία για τη Μνήμη του Ολοκαυτώματος ενώνει κυβερνήσεις και εμπειρογνώμονες με στόχο την ενίσχυση, προαγωγή και προώθηση της εκπαίδευσης, της μνήμης και της έρευνας για το Ολοκαύτωμα σε παγκόσμια κλίμακα, ανέφερε χαρακτηριστικά ο ομιλητής και ευχαρίστησε τη σοπράνο Σόνια Θεοδωρίδου για την ιδέα της ένα κόκκινο νήμα να διασχίσει την πόλη προς τιμήν των 460 αδικοχαμένων Εβραίων της Βέροιας.
Στην εξάπλωση του αντισημιτισμού, αλλά και στην επιτακτική ανάγκη καταπολέμησής του, αναφέρθηκε ο Επικεφαλής της Ελληνικής Αντιπροσωπείας στον ΙHRA Δρ Ευστάθιος Λιανός Λιάντης και ειδικός απεσταλμένος του Υπουργείου Εξωτερικών. Ειδικότερα κατά την ομιλία του επεσήμανε ότι ο αντισημιτισμός δεν σταματά, αλλά εξαπλώνεται και μεταλλάσσεται αποκτώντας ηπιότερες ή επιθετικότερες μορφές, ανάλογα με το κοινωνικό περιβάλλον, το επίπεδο μόρφωσης κ.α., ως πολιτική άποψη, ως θρησκευτική αντίληψη, ως ιδεολογική τάση και αποτελεί μείζον κοινωνικό πρόβλημα για την Ευρώπη, για να μην πέσουν στα ίδια λάθη οι επόμενες γενιές.
Τις δυσάρεστες αναμνήσεις από τα παιδικά του χρόνια «μοιράστηκε» στη συνέχεια ο κ. Σαμουήλ Μάκης Μάτσας, πρόεδρος του Εβραϊκού Μουσείου Ελλάδας. «Η έκθεση με συγκινεί ιδιαίτερα γιατί καλύπτει ένα μέρος της προσωπικής μου ζωής από την ηλικία των 5 ετών, όπου μαζί με την οικογένεια μου φυγαδευτήκαμε για να γλιτώσουν από τους ναζί», ανέφερε ο κ. Μάτσας.
«Να μετάδουμε τη γνώση και να την μεταλαμπαδεύσουμε στις νεότερες γενιές ώστε να αντιδράσουν στα φαινόμενα φανατισμού, γιατί κάποιοι τότε δεν αντέδρασαν, ώστε κάτι τέτοιο, να μη μπορεί να ξανασυμβεί ποτέ!» είπε στη συνέχεια παίρνοντας το λόγο ο πρόεδρος του Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου Ελλάδος κ. Δαυίδ Σαλτιέλ. Οι εκδηλώσεις είναι γεμάτες συμβολισμούς και μαρτυρούν τους δεσμούς της όμορφης αυτής πόλης με την εβραϊκή κληρονομιά, ευχαριστώντας το Δήμο Βέροιας και τη Σόνια Θεοδωρίδου για το τριήμερο των εκδηλώσεων που είναι αφιερωμένο στην ιστορία των Εβραίων της Βέροιας.
Μετά τους χαιρετισμούς ακολούθησε η παρουσίαση του 37ου τόμου των Χρονικών Ιστορίας & Πολιτισμού Ημαθίας από τις εκδόσεις της Εταιρείας Μελετών Ιστορίας & Πολιτισμού Ν. Ημαθίας (ΕΜΙΠΗ), με αφιέρωμα στους Εβραίους της Βέροιας, από τα οθωμανικά χρόνια έως τα νεότερα χρόνια.
Ο γραμματέας της ΕΜΙΠΗ Δρ Εμμανουήλ Ξυνάδας αναφέρθηκε στον θέμα του 37ου τόμου των Χρονικών, που επιμελήθηκαν 12 ερευνητές – συγγραφείς, με τίτλο «Αφιέρωμα στην Εβραϊκή παρουσία στην Ημαθία», το οποίο αναδεικνύει πτυχές του πολιτικού, οικονομικού, κοινωνικού και πολιτισμικού βίου της συγκεκριμένης πληθυσμιακής ομάδας.
Στην κοινωνική ζωή, τα επαγγέλματα και γενικότερα στην κουλτούρα της Εβραϊκής Κοινότητας της Βέροιας πριν το Ολοκαύτωμα, αναφέρθηκε ο μοναδικός «βέρος» και επιζήσαντας του Ολοκαυτώματος κ. Ιωσήφ (Πέπο) Στρούμσας, ενώ αφηγήθηκε τα γεγονότα του διωγμού και το πως τα βίωσε ο ίδιος με την οικογένειά του.
Συγκινητική στιγμή της εκδήλωσης η κατάθεση του Βεροιώτη Γιώργου Λαζαρίδη για τα γεγονότα της ημέρας, που οι Γερμανοί μάζευαν τους Εβραίους της Βέροιας, όπως τα βίωσε ως μικρό παιδί.
Την εκδήλωση καλλιτεχνικά ... σημάδεψε η ορχήστρα Χορωδία Ηχώ Βερόης, υπό τη διεύθυνση της Νατέλα Ιτσουαϊντσε, όπου ερμήνευσαν σεφαραδίτικα τραγούδια.
Οι τριήμερες εκδηλώσεις που διοργανώθηκαν από την πρεσβεία του Μεγάλου Δουκάτου του Λουξεμβούργου στην Ελλάδα, τον Δήμο Βέροιας, την Ελληνική Αντιπροσωπεία στον IHRA, το Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο Ελλάδος, το Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδος και την Αστική & Μη Κερδοσκοπική Εταιρεία «ΟΜΟΡΦΗ ΕΛΛΑΔΑ» είχαν την υποστήριξη της πρεσβείας του Ισραήλ, της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης, της Ιεράς Μητρόπολης Βέροιας, Ναούσης και Καμπανίας και του Ελληνο-Ισραηλινού Εμπορικού Επιμελητηρίου.
Ε.Β.
