Το πόνημα αυτό έχει ως σκοπό να διατηρήσει και να επαναφέρει στην μνήμη μας, όλα αυτά που τόσα χρόνια μας έχουν διηγηθεί οι πρόγονοί μας, γύρω από την ζωή, τα ήθη και έθιμά τους, τα διάφορα ιστορικά γεγονότα της εποχής και τέλος την μαρτυρική έξοδο από τις εστίες τους. Είναι ένα ύστατο χαίρε καθώς και μια τιμητική αναφορά σε μια πολύπαθη γενιά η οποία πλέον έχει εκλείψει, και εμείς, που αποτελούμε την συνέχειά της, έχουμε καθήκον να μεταλαμπαδεύσουμε στις επόμενες γενεές την τραγική ιστορία της.
Ο παππούς ο Χρήστος.
Εγώ Γιώργο μου κατάγομαι από ένα χωριό της Ορντού που το έλεγαν Περνετζίκ και το οποίο βρίσκονταν πολύ κοντά στο Γκιόλ Κιόϊ ή Χαψάμανα, την διπλανή κωμόπολη, όπου πήγαιναν οι γονείς μας για να κάνουν τα ψώνια τους και να προμηθευτούν τρόφιμα και ρούχα.
Σε απόσταση 2 χιλιομέτρων βρίσκονταν ένα τούρκικο χωριό, και πιο δίπλα τα Ελληνικά χωριά Εϊρίπελ και Καραντάγ από τα οποία κατάγονταν οι περισσότεροι κάτοικοι του Σταυρού Ημαθίας, οι οποίοι τα εγκατέλειψαν τα χρόνια μεταξύ 1860-1980 και εγκαταστάθηκαν στην περιοχή του Ατάπαζαρ στο χωριό Κίραζλι.
Οι γονείς μας ασχολούνταν περισσότερο με την γεωργία και την κτηνοτροφία και εμείς αναγκαζόμασταν να εγκαταλείπουμε το σχολείο και να πηγαίνουμε να τους βοηθάμε στα χωράφια ή να βόσκουμε τα ζώα τους.
Εγώ σχολείο δεν πήγα. Η γλώσσα που μιλούσαμε ήταν ποντιακά, ενώ οι μεγαλύτεροι μιλούσαν και λίγα τουρκικά για τις συναλλαγές τους με τους Τούρκους, με τους οποίους οι σχέσεις μας ήταν καλές.
Η εκκλησία του χωριού ήταν αφιερωμένη στον Άγιο Νικόλαο.
Όταν αποφασίστηκε η ανταλλαγή των προσφύγων από τις πενήντα οικογένειες που ήταν στο χωριό μας, οι 45 έφυγαν για την Ρωσία και οι άλλες πέντε ήρθαμε στην Ελλάδα.
Μαζευτήκαμε λοιπόν οι άλλες πέντε οικογένειες και μετά δυόμιση ώρες ποδαρόδρομο φθάσαμε στο λιμάνι της Ορντού, όπου καθήσαμε περίπου 10-15 μέρες, περιμένοντας τα καράβια να έρθουν να μας πάρουν. Εγώ είχα οκτώ αδέλφια.
Επιβιβαστήκαμε στο πρώτο καράβι που ήρθε με κατεύθυνση την Ελλάδα. Πρώτη στάση ήταν η ξακουσμένη Κωνσταντινούπολη. Εκεί μας έβαλαν όλους σε καραντίνα και αναγκασθήκαμε να βγάλουμε τα ρούχα μας, για να τα απολυμάνουν μέσα σε κλιβάνους.
Αργότερα πήγαμε μέσα στην πόλη, όπου μείναμε τρείς μήνες μέσα σε μεγάλους θαλάμους, σε συνθήκες πολύ άσχημες.
Από την Κωνσταντινούπολη φύγαμε για την Ελλάδα, και πρώτος σταθμούς μας ήταν η Μακρόνησσος, όπου μέναμε μέσα σε αντίσκηνα. Οι συνθήκες διαμονής μας ήταν άθλιες και πιο άσχημες από αυτές της Κωνσταντινούπολης.
Νερό μας έφερναν από το γειτονικό Λαύριο μέσα σε δεξαμενές, όπως και τρόφιμα τα οποία όμως δεν επαρκούσαν.
Φύγαμε από την Μακρόνησο και πήγαμε στο Γύθειο και από εκεί στο χωριό Ανώγεια, ένα χιλιόμετρο μακριά από την Σπάρτη. Στα Ανώγεια καθήσαμε έξι χρόνια, και εκεί πήγα για τέσσερα χρόνια στο σχολείο και έμαθα τα γράμματα που ξέρω.
Το 1927 ξεσπιτωθήκαμε πάλι και φύγαμε για την Μακεδονία, όπου μας υποσχέθηκαν ότι θα μας έδιναν σπίτια και χωράφια, των Τούρκων οι οποίοι είχαν φύγει με την ανταλλαγή στην Τουρκία.
Εγώ πήγα στο χωριό Παράχθιο του Κιλκίς, όπου έμεινα για οκτώ μήνες. Όταν έμαθα ότι ο αδελφός μου εγκαταστάθηκε στον Σταυρό Ημαθίας, έφυγα και πήγα να τον επισκεφθώ.
Στην περιοχή της Αλεξάνδρειας είχε πολλά κουνούπια, λόγω του βάλτου που υπήρχε, και δυσκόλευες πολύ την ζωή μας. Πολλοί πρόσφυγες είχαν πεθάνει από την ελονοσία.
Εγκαταστάθηκα και εγώ στον Σταυρό, όπου μας έδωσαν πράγματι χωράφια και σπίτι και μετά σκληρή δουλειά, καταφέραμε και επιβιώσαμε.
Πάντα θα θυμάμαι όμως την αγαπημένη μου πατρίδα και όταν με πιάνει το μεράκι τραγουδάω κανένα τουρκικό ή ποντιακό τραγούδια. Για να μη τα ξεχάσουμε.
Αφήγηση Ευθυμιάδης Χρήστος
Σταυρός Ημαθίας
