Πέρασαν 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή και το διωγμό των προγόνων μας από τις εστίες τους, από ένα χώρο όπου για χιλιετίες άνθησε ο Ελληνικός πολιτισμός. Τώρα, 100 χρόνια μετά το διωγμό, καθήκον όλων μας είναι να διατηρήσουμε στη μνήμη μας την ιστορία του ιερού αυτού τόπου και να τη μεταφέρουμε στους απογόνους μας.
Αν δεν το κάνουμε, οι αλησμόνητες αυτές πατρίδες, όπως μας αρέσει να τις αποκαλούμε, θα είναι οριστικά χαμένες.
Κοτζαερίδης Γεώργιος
Ερυθρές
Οι Ερυθρές ήταν αρχαία πόλη της Ιωνίας και κτίστηκε τον 11ο αιώνα π.Χ από Ίωνες κατά τη διάρκεια του πρώτου αποικισμού. Ο Παυσανίας αναφέρει ότι οι Ερυθρές κτίστηκαν από το γιο του Κρητικού Ραδάμανθυ, τον Ερυθρό, γι΄ αυτό πήραν και το όνομά του. Ο ισχυρισμός αυτός του Παυσανία επιβεβαιώνεται από την ύπαρξη στα ερείπια της αρχαίας πόλης, πολλών αγαλματιδίων από ελεφαντόδοντο, Κρητικής και Ροδιακής τέχνης.
«Ἐρυθραῖοι δὲ τὸ μὲν ἐξ ἀρχῆς ἀφικέσθαι σὺν Ἐρύθρῳ τῷ Ῥαδαμάνθυός φασιν ἐκ
Κρήτης καὶ οἰκιστὴν τῇ πόλει γενέσθαι τὸν Ἔρυθρον: ἐχόντων δὲ αὐτὴν ὁμοῦ
τοῖς Κρησὶ Λυκίων καὶ Καρῶν τε καὶ Παμφύλων, Λυκίων μὲν κατὰ συγγένειαν τὴν Κρητῶν».
Κατοικήθηκαν επίσης από Λύκιους, Κάρες, Παμφύλους και στη συνέχεια ήρθαν οι Ίωνες με αρχηγό τον Κλέωνα ή Κνώπο, απόγονο του βασιλιά της Αθήνας Κόδρου. Ο ιστορικός Ιππίας ο Ερυθραίος αναφέρει ότι ο βασιλέας Κνώπος εκθρονίστηκε από τους τυράννους Ορτύγη, Ίρο και Έχαρο, που κυβέρνησαν φοβερά δεσποτικά, εκδιώχθηκαν με τη σειρά τους από τον αδελφό του Κνώπου και πέθαναν κατά τη διαφυγή τους.
Αυτός ο βασιλιάς, τον οποίο ο Ιππίας πιθανόν συγχέει με το μυθικό οικιστή Κνώπο, πρέπει να έζησε τον 7ο αιώνα π.Χ., δηλαδή σε μια εποχή, κατά την οποία οι περισσότερες ιωνικές πόλεις είχαν τυραννική διοίκηση. Από το 560 π.Χ. οι Ερυθρές ήταν υπό Λυδική κατοχή και μετά το 545 π.Χ. υποτάχτηκαν στους Πέρσες.
Οι Ερυθρές ανήκαν στην Ιωνική Δωδεκάπολη, που είχε ιδρυθεί κατά τον 8ο αιώνα π.Χ και μαζί με την Τέω είχαν στείλει Ίωνες ευγενικής καταγωγής, για να ενισχύσουν την Ιωνική αποικία στη Φώκαια.
Οι Ερυθρές πήραν μέρος στην Ιωνική Επανάσταση κατά των Περσών (499 π.Χ.) και στη ναυμαχία της Λάδης (494 π.Χ.) με οκτώ πλοία, και στην Αθηναϊκή συμμαχία της Δήλου προσέφεραν το ποσό των επτά ταλάντων.
Στα μέσα του 4ου π. Χ. αιώνα ανέπτυξαν φιλική σχέση με το Μαύσωλο, το βασιλέα της Καρίας, και σε μια επιγραφή, που βρέθηκε εντοιχισμένη σε σπίτι του Λυθριού, ο Μαύσωλος αποκαλείται ευεργέτης των Ερυθρών.
Το 334 π.Χ. οι Ερυθρές κατακτήθηκαν από το Μέγα Αλέξανδρο, ο οποίος, σύμφωνα με τον Πλίνιο και τον Παυσανία, σχεδίασε τη χάραξη μιας διώρυγας στη χερσόνησο της Ερυθραίας, για να συνδεθεί ο κόλπος της Τέω με τον κόλπο της Σμύρνης.
Στη συνέχεια προσαρτήθηκε στο βασίλειο της Περγάμου και μετά το θάνατο του Αττάλου Γ΄το 133 π.Χ., πέρασε στα χέρια των Ρωμαίων .
Από τις ανασκαφές στις Ερυθρές ήρθαν στο φως σημαντικά ευρήματα, που τώρα εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Σμύρνης. Η ανασκαφή των τάφρων στην κορυφή του λόφου της ακρόπολης, κοντά στη νεότερη εκκλησία της Αγίας Ματρώνας, φανέρωσε ένα μεγάλο αριθμό κεραμικών και μικρών αφιερωμάτων από μπρούντζο και ελεφαντόδοντο, που χρονολογούνται από το 670 έως το 545 π.Χ.
Βρέθηκαν επίσης αφιερώματα στο ναό της Πολιάδος Αθηνάς, μικρές ορειχάλκινες προτομές λιονταριών, που χρονολογούνται από το πρώτο μισό του 6ου αιώνα π.Χ. και μοιάζουν πάρα πολύ με το μαρμάρινο άγαλμα ενός Λιονταριού, που βρέθηκε στο Μπαϊντίρι της Ιωνίας και τώρα βρίσκεται στο Μουσείο Σμύρνης.
Διασώζονται στην Ακρόπολη, το θέατρο της πόλης το οποίο επισκευάσθηκε την περίοδο του Ρωμαίου αυτοκράτορα Αδριανού και ο ναός της Πολιάδος Αθηνάς, που είχε κτισθεί το δεύτερο μισό του 8ου αιώνα π.Χ.
Το οχυρωματικό τείχος, το οποίο προστάτευε την πόλη των Ερυθρών από την ξηρά, βρίσκεται σε πολύ καλή κατάσταση, έχει πάχος 4-5 μέτρων και περιλαμβάνει αρκετές πύλες. Από τρεις επιγραφές που βρέθηκαν στο Λυθρί, εικάζουν οι αρχαιολόγοι ότι το τείχος της πόλης κατασκευάστηκε στο τέλος του 4ου ή στις αρχές του 3ου αιώνα π.Χ. Υπάρχει επίσης ένα υδραγωγείο, που χρονολογείται από τη Βυζαντινή εποχή.
Βιβλιογραφία. Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εγκυκλοπαίδεια ΠΑΠΥΡΟΣ ΛΑΡΟΥΣ, Βικιπαίδεια, Αυτόχθονες Έλληνες.
