Εκαταίος Ο Μιλήσιος

Ο Εκαταίος Ο Μιλήσιος, Γιος Του Ηγήσανδρου, Γεννήθηκε Στη  Μίλητο Ανάμεσα Στο 560 π.Χ Και Το 550 π.Χ Και Πέθανε Μάλλον Πριν Από Το 480 π.Χ. Έζησε Κατά Τα Χρόνια Της Βασιλείας Του  Δαρείου, Που Διαδέχθηκε Στην Εξουσία Τον Καμβύση Το Β'. Μαζί Με Το  Διονύσιο Το Μιλήσιο Ήταν  Ιστοριογράφοι Κατά Την Περίοδο Της Ξε' (65ης) Ολυμπιάδας.

Η Ιστοριογραφία Αναπτύχθηκε Στην  Ιωνία. Όλοι Οι Ιστοριογράφοι Πριν Από Τον  Ηρόδοτο Αποκαλούνται Από Πολλούς Επιστήμονες, Μάλλον Περιοριστικά, «Λογογράφοι» (Ο Ηρόδοτος Αποκαλεί Τον Εκαταίο «Λογοποιόν»). Με Τον Όρο Αυτό Αναφέρονται Και Στην Ιστορία Της Αρχαίας Λογοτεχνίας. Πρώτος Ιστοριογράφος-Λογογράφος Θεωρείται Ο Εκαταίος Ο Μιλήσιος. Ήταν Ένας Από Τους Προδρόμους Της Επιστημονικής Γεωγραφίας Και Ιστοριογραφίας Και Ένας Από Τους Αρχαιότερους Εργάτες Του Επιστημονικού Πεζού Λόγου.

Κατάγονταν Από Αρχοντική Οικογένεια Της Μιλήτου. Είναι Βέβαιο Ότι Στη Διάρκεια Της  Ιωνικής Επανάστασης (499 π.Χ.) Έλαβε Ενεργό Μέρος Στην Πολιτική, Συμβουλεύοντας Τους Συμπολίτες Του. Ήταν Άνθρωπος Πολυταξιδεμένος, Όχι Όμως Τόσο Όσο Ο  Ηρόδοτος. Παραδίδεται Πως Υπήρξε Μαθητής Του Φιλόσοφου  Αναξίμανδρου Και Από Τις Απόψεις Του Διδασκάλου Του Ίσως Επηρεάστηκε Στη Σύνταξη Ενός Χάρτη (Γης Περίοδος), Όπου Παρουσίαζε Την Γη Επίπεδη, Σε Μορφή Δίσκου.

Ο Εκαταίος Αποκόμισε Πλούσιες Γνώσεις, Κάνοντας Μεγάλα Για Την Εποχή Του Ταξίδια, Από Την Νότια Ρωσία  Ως Την Αίγυπτο Και Είχε Σαφή Εικόνα  Του Γεωγραφικού Χώρου Από Τον Καύκασο Μέχρι Το Γιβραλτάρ Και Από Το Δούναβη Ως Τον Νείλο.

Σε Ώριμη Ηλικία, Κατά Την Επανάσταση Των Ιώνων Εναντίον Της Περσικής Κυριαρχίας Και Των Ελλήνων Τυράννων Που Την Εκπροσωπούσαν (499 Π.Χ) Ο Εκαταίος Έχοντας Εποπτεία Της Γεωγραφικής Έκτασης  Και Της Πολιτικοστρατιωτικής  Δύναμης Του Περσικού Κράτους Και Επιδεικνύοντας Σχετικό Χάρτη, Που Ο Ίδιος Κατασκεύασε, Εισηγήθηκε Στους Συμπολίτες Του Να Μην Εξεγερθούν Ή Τουλάχιστον Αν Το Αποφασίσουν, Να Εξοπλίσουν Μεγάλο Στόλο, Χρησιμοποιώντας Γι΄ Αυτόν Τον Σκοπό Τους Θησαυρούς Του Ναού Του Απόλλωνα Στα Δίδυμα, Που Διαφορετικά Θα Έπεφταν Στα Χέρια Των Περσών.

Δυστυχώς Όμως Η Εισήγηση Του Δεν Έγινε Αποδεκτή Με Αποτέλεσμα Οι Πέρσες Να Καταλάβουν Την Πόλη Και Ο Εκαταίος Εκμεταλλεύτηκε Όλο Το Κύρος Του Για Να Πείσει Τον Σατράπη Των Σάρδεων Αρταφέρνη Να Φερθεί Στους Ίωνες Με Επιείκεια. Διορθώνοντας Με Τις Εμπειρίες Του Τον Αναξίμανδρο Που Πρώτος  «Ετόλμησε Την Οικουμένην Εν Πίνακι Γράψαι»  Ο Εκαταίος Κατασκεύασε «Γης Περίοδον», Δηλαδή Χάρτη Της Υδρογείου, Μάλλον Αυτόν Που Κατά Την Ιωνική Επανάσταση Επέδειξε Πρώτα Ο Ίδιος  Στους Συμπολίτες Του Και Ύστερα Ο Τύραννος Της Μιλήτου Αρισταγόρας Στους Σπαρτιάτες.

Ως Επεξηγηματικό Παράρτημα Της  «Γης Περιόδου» Ο Εκαταίος Συνέταξε Ένα Έργο, Που Οι Μεταγενέστεροι  Το Έκαναν Γνωστό Με Τον Τίτλο «Περιήγησις» Απαρτίζονταν Από Δυο Βιβλία, Την Ευρώπη Και Την Ασίη (Όπου Εξηγούσε Και Τα Σχετικά Με Την Αφρική ).

Ο Εκαταίος  Δεν Αρκέσθηκε, Όπως  Οι Παλαιότεροι Του Περιηγητές Να Προσδιορίσει Τις Αποστάσεις Μονοδιάστατα Μέσα Στον Γεωγραφικό Χώρο, Δηλαδή Με Βάση Τους Δρόμους Και Τις Ακτές, Που Φυσικά Δεν Ακολουθούν Σχεδόν Ποτέ Ευθεία Γραμμή, Αλλά Προσπάθησε Να Επιτύχει Μεγαλύτερη Ακρίβεια, Βλέποντας Τους Τόπους Συσχετιστικά, Δηλαδή Στην Μεταξύ Τους Σχέση, Στην Θέση Τους Σε Σχέση Με Τα Σημεία Του Ορίζοντα Και Τους Αστερισμούς, Και Επισημαίνοντας Πάνω Στον Χάρτη, Τρίγωνα, Τετράγωνα, Ζώνες Και Άλλα Σχήματα Που Από Τότε Επικράτησαν Στην Χαρτογραφική Πρακτική.

Επίσης Ο Εκαταίος Δεν Περιορίστηκε, Όπως Οι Παλαιότεροί Του Στο Να Προσκομίσει Απλά Τοπογραφικά Στοιχεία, Αλλά Πρόσθεσε Και Πληροφορίες Για Τους Λαούς Και Τον Πολιτισμό Τους, Την Προέλευση Τους Και Την Ιστορία Τους. Στο Έργο Του Αξιοποίησε Σαν Πηγές, Παράλληλα Με Τις Προσωπικές Εμπειρίες Από Τα Ταξίδια Του, Αφηγήσεις Των Λαών Που Γνώρισε  Ο Ίδιος Ή Που Άκουσε Σχετικά, Οδοιπορικά Γραμμένα Από Αρχαιότερους Ποντοπόρους Και Περιηγητές, Τα Πρώτα Επιστημονικά Πορίσματα Της Ιωνικής Φυσικής, Που Έδωσε «Η Σχολή» Της Ιδιαίτερης Πατρίδας Του, Τοπικές Εποικιστικές Παραδόσεις Και Γενεαλογίες Βασιλέων, Ακόμη Και Ιστορικογεωγραφικά Στοιχεία Της «Καταλογικής» Ποίησης, Όπως Είναι Ο «Νηών» Κατάλογος  Στο Β Της Ιλιάδας Του Ομήρου Και Ο «Γυναικών» Κατάλογος Του Ησιόδου.

Είναι Ευνόητο Ότι Ο Εκαταίος Τόσο Από Το Ίδιο Υλικό Της Έρευνας Του, Όσο Και Από Την Μέθοδο Της Εργασίας Του, Οδηγήθηκε Στην Περιοχή Της Ιστοριογραφίας. Έτσι Προσπαθώντας Να Εντάξει Σε Ένα Χρονολογικό Σχήμα Και Να Εξηγήσει, Στο Μέτρο Του Δυνατού, Σύμφωνα Με Το Ορθολογιστικό  Κριτήριο Της Ιωνικής Επιστήμης, Τις Μυθικές Παραδόσεις, Ηρωογονικές, Εποικιστικές Κ.Α, Έγραψε Ένα Έργο Σε 4 Βιβλία Γνωστό Με Τον Τίτλο «Γενεολογίαι Ή Ιστορίαι Ή Ηρωολογία» Με Αποτέλεσμα Να Γίνει Πρόδρομος Και Της Επιστημονικής Ιστοριογραφίας. Η «Γενεολογία»  Ένα Έργο Στο Οποίο Συγκέντρωσε Και Έβαλε Σε Τάξη Όλες Τις Τότε Γνωστές Δοξασίες Για Τους Μυθικούς Ήρωες (Αρκετοί Επιστήμονες Πιστεύουν Πως Αυτό Είναι Το Παλαιότερο Έργο Του).

Η Χρονολογική Παρουσίαση Έγινε Με Βάση Τη Διαδοχή Των Γενεών, Υπολογίζοντας Τη Διάρκεια Της Κάθε Γενιάς Σε Σαράντα Έτη. Το Περιεχόμενο Αφορά Στις Παραδόσεις Των  Δαναΐδων, Του  Ηρακλή Και Των Επιγόνων Του, Των Ηρακλειδών, Του  Δευκαλίωνα Και Των  Αργοναυτών Αλλά Και Στις Παραδόσεις Της  Καρίας Και Της  Λυκίας.

Ο Εκαταίος Στη Συλλογή Και Στην Παρουσίαση Του Υλικού Του Προσπάθησε Να Αποφύγει Τις Υπερβολές, Χωρίς Όμως Να Προχωρήσει Σε Επιστημονική Επεξεργασία Του. Ο Τόνος Είναι Κριτικός, Οι Παραδόσεις Είναι Γραμμένες Σε Ύφος Απλό Και Ζωηρό, Ενώ Προσπαθεί Με Ετυμολογίες Να Αποδείξει Τη Σχέση Ανάμεσα Στο Αντικείμενο Και Το Όνομά Του.

Η Επίδρασή Του Στους Μεταγενέστερους, Και Ιδιαίτερα Στον Ηρόδοτο, Υπήρξε Μεγάλη. Έγραψε Στην Ιωνική Διάλεκτο Και Είναι Φανερό Από Τα Αποσπάσματα Που Διασώθηκαν Πως Αγαπούσε Ιδιαίτερα Την Έρευνα Που Αποσκοπούσε Στην Ανακάλυψη Νέων Πληροφοριών. Ο Εκαταίος Αναφέρει Ότι Η Οικουμένη Χωριζόταν Από Δύο Μεγάλες Θάλασσες, Τη Μεσόγειο Και Τη Μαύρη Θάλασσα, Και Από Δύο Μεγάλα Ποτάμια, Το  Νείλο Και Το Δούναβη. Πάνω Στο Χάρτη Αποτυπώνονταν Πολλές Τοποθεσίες, Καθώς Και Άλλες Λεπτομέρειες. Η Απεικόνιση Αυτή Ανταποκρίνεται Στην Περιγραφή Του  Ομήρου, Ότι Η Γη Είναι Κυκλικό Σύμπλεγμα Νησιών, Που Περιβάλλεται Από Υδάτινη Κυκλική Ζώνη.

Ο Χάρτης Του Εκαταίου, Παρά Τις Ποικίλες Αυθαιρεσίες Και Ανακρίβειες, Άσκησε Μεγάλη Επίδραση Στους Μεταγενέστερους, Ακόμα Και Μετά Την Εμφάνιση Συστηματικών Χαρτογράφων-Γεωγράφων, Όπως Ο  Ερατοσθένης. Ο Εκαταίος Συνόδευσε Το Χάρτη Του Με Μια Εκτεταμένη Περιγραφή Της  Ευρώπης Και Της Ασίας (Γης Περιήγησις), Η Οποία Ήταν Διανθισμένη Με Πλούσιο Εθνογραφικό Υλικό Για Τους Κατοίκους Των Περιοχών Που Ανέφερε.

Πολλές Φορές Έδειξε Να Ενδιαφέρεται Για Περίεργες Λεπτομέρειες Αλλά Και Για Παράξενα Πράγματα. Μάλιστα Η Προτίμησή Του Στα Περίεργα Θέματα Έκανε Μερικά Χρόνια Αργότερα Τον Ηρόδοτο Να Τον Ψέξει, Χωρίς Όμως Αυτό Να Τον Εμποδίσει Να Χρησιμοποιήσει Στη Συγγραφή Του Το Χάρτη Του Μιλήσιου.

Ακόμη, Ο Εκαταίος Θεωρείται Πιθανώς Ότι Είναι Ο Συγγραφέας Του Περίφημου Ορειχάλκινου Γεωγραφικού Πίνακα, Τον Οποίο Ο Τύραννος Της Μιλήτου  Αρισταγόρας Είχε Επιδείξει Στον Βασιλιά Της Σπάρτης  Κλεομένη Το 504 π.Χ., Για Να Τον Πείσει Να Συμμαχήσει Με Αυτόν Εναντίον Των Περσών.  Η Σημασία Του Εκαταίου  Σαν Πρωτοπόρου Στην Επιστήμη  Της Εποχής Του Διαφαίνεται  Από Το Γεγονός Ότι  Κορυφαίοι Σύγχρονοι Του  Συγγραφείς, Όπως Ο Ηράκλειτος Ασχολήθηκαν Μαζί Του, Έστω Και Επικριτικά  Και Τον Συνέκριναν Με Τον Πυθαγόρα Και Τον Ξενοφάνη.

Κριτικά Τον Αντιμετώπισε Αργότερα Και Ο Πατέρας Της Ιστορίας Ηρόδοτος Που Όμως Ωφελήθηκε Πολύ Από Το Έργο Του. Εξ  Άλλου Γεωγραφικές Και Ιστορικές Πληροφορίες Σε Ποιητικά Έργα , Όπως Στις Τραγωδίες Του Αισχύλου Και Του Σοφοκλή, Προϋποθέτουν Γνώση Του Συγγραφικού Έργου Του Εκαταίου, Είναι Δε Γνωστό Ότι Μετέπειτα Ερευνητές Όπως Ο Εύδοξος Και Ο Ερατοσθένης, Είχαν Συμβουλευτεί Τα Βιβλία Του.

Επίκτητος Εξ Ιεράπολης Φρυγίας

Ήταν Νεοστωικός, Ηθικός Και Λαϊκός Φιλόσοφος, Γεννήθηκε Στην Ιεράπολη Της Φρυγίας( Σημερινό Παμούκαλε),Το 55 μ.Χ Και Πέθανε Στη Νικόπολη Το 135 μ.Χ. Αναφέρεται Ότι Ήταν Παιδί Δούλων Και Αγοράστηκε Από Τον Επαφρόδιτο Ό Οποίος Ήταν Απελεύθερος Του Νέρωνα. Ο Επίκτητος Υπήρξε Θύμα Του Επαφρόδιτου.

Ο Δεύτερος Του Έβαλε Το Πόδι Σ' Ένα Μάγγανο Και  Το Έσφιγγε, Για Να Τον Κάνει Να Χάσει Τη Στωικότητά Του Και Να Φωνάξει. «Θα Μου Σπάσεις Το Πόδι», Τον Προειδοποίησε Ο Επίκτητος, Αλλά Ο Επαφρόδιτος Συνέχισε Το Σφίξιμο, Μέχρι Που Έγινε Το Κακό. «Δεν Στο Είπα Πως Θα Μου Σπάσεις Το Πόδι;» Αρκέστηκε Να Πει Ο Επίκτητος.

Σε Αυτή Την Περίοδο Φαίνεται Πως Παρακολούθησε Τα Μαθήματα Φιλοσοφίας Του  Μουσώνιου Ρούφου Και Συνόψισε Τη Φιλοσοφία Του Στις Λέξεις «Ανέχου Και Απέχου» (Στα Νέα Ελληνικά: « Να Έχεις Υπομονή Και Αντοχή »). Όταν Στη Συνέχεια Έγινε  Απελεύθερος, Εγκαταστάθηκε Για Λίγο Καιρό Στη Ρώμη, Όπου Ζούσε Σε Μια Καλύβα Που Έμενε Πάντα Ανοιχτή.

Δίδαξε Κυρίως Το Ηθικό Μέρος  Της Στωικής Φιλοσοφίας  Στην Ρώμη Ως Το 93 Και Εξ Αιτίας Του  Διατάγματος Του  Δομιτιανού Με Το Οποίο Εξεδιώχθησαν Όλοι Οι Φιλόσοφοι Από Την Ιταλία, Ο Επίκτητος Αναγκάστηκε Να Εγκαταλείψει Τη Ρώμη Και Να Μεταβεί Στη Νικόπολη Της  Ηπείρου (Νομός Πρέβεζας), Όπου Ίδρυσε Φιλοσοφική Σχολή.

Μεταξύ Των Μαθητών Του Συγκαταλέγεται Ο Ιστορικός Και Έπαρχος Της  Καππαδοκίας Φλάβιος Αρριανός Από Την Νικομήδεια, Ο Οποίος Συγκέντρωσε Τις Ομιλίες Του, Κατέγραψε  Τις Συζητήσεις Του, Κατά Τα Έτη 112-116  Και Τις Συγκέντρωσε Με Τον Τίτλο «Επικτήτου  Διατριβαί» Σε 8 Βιβλία, Από Τις Οποία  Διασώζονται Μόνο Τα Τέσσερα Πρώτα.

Ο Ίδιος Ο Επίκτητος  Διατύπωσε  Τις Βασικές Θέσεις  Της Διδασκαλίας Του  Σε Ένα Σύντομο Κείμενο Με Τον Τίτλο «Εγχειρίδιον Επικτήτου», Που Είχε Μεγάλη Απήχηση  Σε Όλον Τον Κόσμο. Το Έργο Του Εκτιμήθηκε Ιδιαίτερα Από Τους Φιλοσόφους Του  Νεοπλατωνισμού Αλλά Και Από Την  Χριστιανική Εκκλησία. Από Τον Σιμπλίκιο Διασώθηκε Ένα Υπόμνημα Γραμμένο Τον 6ο Αιώνα Και Από Τον Γεώργιο Λεκαπηνό Άλλο Ένα Γραμμένο Κατά Τον 14ο Αιώνα.

Το Συνολικό Έργο Του Μεταγράφηκε Σε  Μικρογράμματη Μορφή (Στουδιτική) Κατά Το  900 Υπό Την Επιμέλεια Του Αρέθα.

Ο Επίκτητος Ανέπτυξε Ένα Φιλοσοφικό Σύστημα Που Θεμελίωνε Σε Βάσεις Από Την Ηθική Του Σενέκα Και Το Οποίο Ήταν Κυρίως Ένα Είδος Θρησκευτικής Διδασκαλίας Που Έμοιαζε Πολύ Με Τον Χριστιανισμό. Επίκεντρο Της Φιλοσοφίας Του Επίκτητου Είναι Ο Άνθρωπος Και Η Εκπαιδευτική Αγωγή Του Με Έμφαση Στην Ηθική. Η  Εκπαίδευση Για Τον Φιλόσοφο Είναι Το Μέσο Με Το Οποίο Μπορεί Να Κατοχυρώσει Ο  Άνθρωπος Την  Ελευθερία Του. Μέσω Της Άσκησης Της Φιλοσοφίας Ο Άνθρωπος Μπορεί Να Διακρίνει Τα Πράγματα Που Βρίσκονται Υπό Την Εξουσία Του Από Εκείνα Που Δεν Βρίσκονται Υπό Την Εξουσία Του, Η Δόξα Κλπ).

Αποτρέποντας Ο Επίκτητος  Τους Μαθητές Του Από Επιστημονικές Επιδόσεις ,Που Όπως Δίδασκε, Απομακρύνουν Τον Άνθρωπο Από  Την Ουσία Των Προβλημάτων Του, Έριξε Το Βάρος Της Σκέψης Του Στην Προσπάθεια Για Λύτρωση Από Την Καταδυνάστευση Των Παθών, Για Αποδοχή Του «Λόγου» Που Τον Θεωρούσε Σαν Όψη Της Ίδιας Φύσης Και Για Την Επιδίωξη Της Ευτυχίας Μέσα Από Αυτόν Τον Λόγο.

Έτσι Χωρίζοντας Τα Πράγματα Σε Εξαρτώμενα Και Σε Μη Εξαρτώμενα Από Την Θέληση Του Ανθρώπου ( Εφ΄Ημίν Και Ούκ Εφ΄Ημίν) Υποστήριζε Ότι Ο Άνθρωπος Λυτρώνεται Από Τα Πάθη Του Με Την Αδιαφορία Απέναντι Στα «Ούκ Εφ΄ Ημίν» Και Ότι Η Αδιαφορία Μονιμοποιείται Με Την Επίμονη Άσκηση Και Με Πρωταγωνιστή Την Βούληση.

Η Σημασία Του Επίκτητου Έγκειται Κυρίως Στο Ότι Αυτός Επέμεινε  Περισσότερο Από Κάθε Άλλον Φιλόσοφο Στην Ιδέα Ότι, Στην Πνευματικότητα  Του Ανθρώπου Υπάρχει Μια Περιοχή, Όπου Η Εξωτερική Βία , Τα Πάθη Και Ο Δελεασμός Με Αγαθά, Είναι Ανίσχυρα.

Γι΄ Αυτόν Τον Λόγο Και Χαρακτηρίστηκε Από Τους Νεώτερους Μελετητές Ως «Απόστολος Της Εσωτερικής  Ελευθερίας». Από Τους Οπαδούς Και Θαυμαστές Του Επίκτητου  Σπουδαιότερος Είναι Ο Ρωμαίος Αυτοκράτορας Και Νεοστωικός Φιλόσοφος, Μάρκος Αυρήλιος.