Μέρος 29ο Β. - ΤΑ ΖΩΠΥΡΑ ΤΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ - ΠΟΝΤΟΣ Το Φροντιστήριο της Αργυρούπολης (συνέχεια) Εκτός από τις συγγραφές εκκλησιαστικών πατέρων (εκκλησιαστικά γράμματα) στα διδασκόμενα μαθήματα περιλαμβάνεται και η διδασκαλία κειμένων αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων και, λίγο αργότερα, βυζαντινή εκκλησιαστική μουσική. Από το Φροντιστήριο πέρασαν πολλοί, και κάποιοι από αυτούς, πολύ σπουδαίοι δάσκαλοι,...
Διαβάστε το άρθροΜέρος 28ο Β. – ΤΑ ΖΩΠΥΡΑ ΤΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Διδυμότειχο: (συνεχίζουμε για τη Θράκη). Ως τον 17ο αι. η πόλη δεν είχε πάψει να είναι ένα από τα πιο αξιόλογα πνευματικά κέντρα της Οθωμανικής Θράκης. Η ειρηνική παράδοσή της στους Τούρκους (1361), αφού πρώτα είχαν εξαντληθεί όλες οι δυνατότητες για περαιτέρω άμυνα, είχε σα συνέπεια να δείξει ο κατακτητής μια κάποια ευμένεια στο χριστιανικό πληθυσμό. Σύμφωνα με την...
Διαβάστε το άρθροΜέρος 27ο Β. - ΤΑ ΖΩΠΥΡΑ ΤΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΘΡΑΚΗ Κωνσταντινούπολη (συνέχεια από το προηγούμενο): Είπαμε στο προηγούμενο ότι ο Πατριάρχης Ιερεμίας Β' ο Τρανός κάλεσε το Μάξιμο Μαργούνιο από τη Βενετία για ν' αναλάβει τη δ/νση της Σχολής, την οποία τελικά, λόγω εξορίας του Ιερεμία, την αναλαμβάνει ο Συμεών Καβάσιλας, με σπουδές στην Πάδοβα. Αυτή ήταν πράγματι μια ευκαιρία που θα μπορούσε ν' αποτελέσει...
Διαβάστε το άρθροΜέρος 26ο Β. – ΤΑ ΖΩΠΥΡΑ ΤΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Χίος (συνέχεια από το προηγούμενο) Το νησί ανακατέλαβαν οι Τούρκοι στα 1566. Το 1590 έρχονται οι Ιησουίτες στο νησί και ανοίγουν σχολείο στο οποίο φοιτούν 200 μαθητές από τους οποίους οι 80 είναι Ορθόδοξοι. Στη Χίο την εποχή αυτή δίδαξαν – εκτός από τον Ερμόδωρο Λήσταρχο που αναφέραμε πιο πάνω – ο Γεώργιος Κορέσιος (17ος αι.) ο Διαμαντής Ρύσιος, ο Κων/νος Γορδάτος, ο Λίλας...
Διαβάστε το άρθροΜέρος 25ο Β. – ΤΑ ΖΩΠΥΡΑ ΤΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Πάτμος (συνέχεια από το προηγούμενο) Ο Μακάριος διευθύνει τη Σχολή ως το θάνατό του (1737), τον διαδέχεται ο ιερομόναχος Γεράσιμος ο Βυζάντιος, ο πνευματικός πατέρας του Ευφραίμ του Αθηναίου, πατριάρχου Ιεροσολύμων (1766-1771). Στο μεταξύ μετά το θάνατο του Γεράσιμου, εξ αιτίας της πανώλης που ενσκύπτει στο νησί, οι μαθητές της Σχολής ελαττώνονται αφάνταστα (μένουν μόνον...
Διαβάστε το άρθροΜέρος 24ο Β. - ΤΑ ΖΩΠΥΡΑ ΤΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Η Κρήτη: (συνέχεια από το προηγούμενο) Ύστερα από πολυχρόνια γιγαντομαχία (1648-1669) ο Χάνδακας (Ηράκλειο) πέφτει στα χέρια των Τούρκων. Η άνθηση των γραμμάτων και των τεχνών που είχε φθάσει σε τόσο υψηλό επίπεδο, διακόπτεται, αλλά δεν εξαφανίζεται. Και στην περίοδο της Τουρκοκρατίας (1669-1912), το κρητικό πνεύμα όσο κι αν ταπεινώνεται, όσο κι αν διώκεται δεν μπορεί να...
Διαβάστε το άρθροΜέρος 23ο Β. – ΤΑ ΖΩΠΥΡΑ ΤΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Εκπαιδευτήρια στην Πελοπόννησο (συνέχεια από το προηγούμενο) Χαλκιάνων (1795, Μαρτυρία Νικηφόρου Παμπούκη). Δόλων ΒΔ Μάνη (1819, Επιστολή κατοίκων προς Αλέξ. Υψηλάντη). Μεγάλο σχολείο Μάνης (1816 (;) Αλληλογραφία Μπενάκη – Ιγνατίου Ουγγροβλαχίας). Μελέ Μεσσηνίας, (1785, Μαρτυρία για τους δασκάλους Μάξιμο και Θεοδόσιο Περγαμηνό). Διακοπτού (1818, βλ. Ισολογισμότου, Αρχείο...
Διαβάστε το άρθροΜέρος 22ο Β. - ΤΑ ΖΩΠΥΡΑ ΤΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ Δημητσάνα: Υπήρξε σημαντικό πνευματικό και αγωνιστικό κέντρο στην περίοδο της Τουρκοκρατίας και στην επανάσταση του '21. Στις Σχολές της φοιτούν σημαντικές προσωπικότητες της εποχής, όπως ο Παλαιών Πατρών Γερμανός και ο Γρηγόριος ο Ε'. Στα 1764 ιδρύεται εδώ Βιβλιοθήκη από τους μοναχούς Αγάπιο Λεονάρδο και Γεράσιμο Γούνα, και στεγάζεται σε κτίριο...
Διαβάστε το άρθροΜέρος 21ο Β. - ΤΑ ΖΩΠΥΡΑ ΤΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Κλείνοντας την περιγραφή της παιδείας στην περιοχή των Αγράφων, αναφέρουμε και τα μέρη στα οποία είναι μαρτυρημένο ότι καθ' όλη την περίοδο της Τουρκοκρατίας λειτουργούσαν σχολεία για κοινά γράμματα (κατώτερα): 1) Καρπενήσι, 2) Αγία Τριάδα, 3) Μονή Βράχα, 4) Μονή Τατάρνα, 5) Μεγάλο Χωριό, 6) Κερασοχώρι, 7) Καστανιά, 8) Ρεντίνα κ.α. Σχολείο λειτουργούσε αδιάλειπτα και στη Μονή...
Διαβάστε το άρθροΜέρος 20ο Β. ΤΑ ΖΩΠΥΡΑ ΤΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ (ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑΔΑ συνέχεια) Άγραφα: Τα Άγραφα είναι μια απομονωμένη και απρόσιτη περιοχή (Από Β προς Ν 60 χιλ. σε ευθεία γραμμή και από Δ προς Α 75), δημιουργεί από τα βυζαντινά ακόμη χρόνια ως την Επανάσταση του 1821 μια λιγότερο ή περισσότερο δική της ζωή: γίνεται μια από τις λαμπρότερες εστίες ελευθερίας στην περίοδο της Τουρκοκρατίας, αναπτύσσεται εδώ μια αξιόλογη...
Διαβάστε το άρθροΜέρος 19ο Β. ΤΑ ΖΩΠΥΡΑ ΤΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑΔΑ Είναι το μεγαλύτερο μετά τη Μακεδονία, σε έκταση γεωγραφικό διαμέρισμα της χώρας. Το λαϊκό της όνομα είναι Ρούμελη (χώρα των Ρωμιών ή των Ρωμαίων από τη λέξη Ρουμ). Αθήνα: Η Φραγκοκρατία στην Αθήνα κλείνει με νέα κατάκτηση στα 1456, την Τουρκοκρατία. Η Αθήνα είναι παλιός πολιτιστικός χώρος. Εκτός από τη ρημαγμένη της Ακρόπολη και μερικά...
Διαβάστε το άρθροΜέρος 18ο Β. – ΤΑ ΖΩΠΥΡΑ ΤΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΙΑ Τα Αμπελάκια: Κοντά στην κοιλάδα των Τεμπών και στις πρώτες βορειοδυτικές πλαγιές του Κισσάβου βρίσκεται κτισμένη η ονομαστή κωμόπολη των Αμπελακίων. Τα Αμπελάκια κατέχουν εξέχουσα θέση στην ιστορία του κοινωνικού και οικονομικού βίου του νεοελληνισμού στο τέλος του 18ου και στις αρχές του 19ου αιώνα. Ανέπτυξε ιδιαίτερα δράση στον τομέα της...
Διαβάστε το άρθροΜέρος 17ο Β. - ΤΑ ΖΩΠΥΡΑ ΤΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ [Με το σημερινό μας δημοσίευμα ολοκληρώνουμε την ανάπτυξη της παιδείας στο χώρο της Μακεδονίας] Μοναστήρι (ή Βιτόλια): Το Μοναστήρι ήταν η δεύτερη πόλη της Μακεδονίας κατά τον 19ο αι., είχε γύρω στις 40.000 κατοίκους διαφόρων εθνικοτήτων, μεταξύ των οποίων υπερείχαν οι Μουσουλμάνοι και οι Έλληνες, οι οποίοι είχαν τον μητροπολίτη τους (Πελαγονίας) και 7 ενορίες. Το πρώτο...
Διαβάστε το άρθροΜέρος 16ο Β. - ΤΑ ΖΩΠΥΡΑ ΤΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Καστοριά (συνέχεια από το προηγούμενο) Και πριν από την ίδρυση του σχολείου του Δημήτρη Κυρίτζη (1714), το οποίο λειτουργεί αδιάλειπτα από την ημερομηνία της ίδρυσής του, ένας άλλος Καστοριανός, ο Γεώργιος Καστριώτης, μέγας αξιωματούχος στην Αυλή του Ηγεμόνα της Βλαχίας Κων/νου Μπασσαράμπα Μπραγκοβάνου ιδρύει στην Καστοριά «Σχολείον των Ιερών Γραμμάτων» στα 1705,...
Διαβάστε το άρθροΜέρος 15ο Β. – ΤΑ ΖΩΠΥΡΑ ΤΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Καστοριά: Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας η Καστοριά είναι μια υπολογίσιμη πόλη, με πάνω από 12-13 χιλιάδες πληθυσμό. Από τις 20 συνοικίες της πόλης 16 ήταν ελληνικές, 3 μουσουλμανικές και 1 Εβραϊκή. Είχε πάνω από 2.800 σπίτια. Εκτός από τις φυσικές της ομορφιές, φαίνεται πως ο Θεός την προίκισε με ανθρώπους έξυπνους, δραστήριους και φιλοπάτριδες. Στο δεύτερο μισό του 17ου αι....
Διαβάστε το άρθροΜέρος 14ο Β. – ΤΑ ΖΩΠΥΡΑ ΤΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Βέροια: (Συνέχεια από το προηγούμενο) Στα 1849 λειτουργεί στη Βέροια «Αλληλοδιδακτική Σχολή», η οποία είχε Διδακτήριο που κάηκε σε πυρκαγιά τον Αύγουστο του 1864. Ανεγείρεται νέο Διδακτήριο για τη στέγασή της με οικονομική βοήθεια του τότε μητροπολίτη Σωφρονίου. Στα 1874 ιδρύεται στη Βέροια το «Μελέτειο Παρθεναγωγείο – Γυμνάσιο» από τον Αγιορείτη ιερομόναχο Μελέτιο....
Διαβάστε το άρθροΜέρος 13ο Β. - ΤΑ ΖΩΠΥΡΑ ΤΗΣ ΠΑΔΕΙΑΣ ΣΤΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Στη Θεσσαλονίκη εκτός από τα ελληνικά σχολεία, τα οποία λειτούργησαν στην περίοδο της Τουρκοκρατίας, λειτούργησαν και 16 άλλα, ισραηλινά, τουρκικά, βουλγαρικά, ρουμανικά και ευρωπαϊκά που ίδρυσε η ιταλική κυβέρνηση, η Γερμανική και η Γαλλική Λαϊκή Αποστολή. Άγιο Όρος: Η Αθωνιάς Ακαδημία: Το 1749 με τις ενέργειες του Αλεξάνδρου Μαυροκορδάτου και του...
Διαβάστε το άρθροΜέρος 12ο Β. – ΤΑ ΖΩΠΥΡΑ ΤΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΣΤΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Επί Τουρκοκρατίας Μακεδονία σημαίνει γενικά περιοχή που περικλείουν Α. ο Νέστος, Ν. το Αιγαίο, ο Ολυμπος, τα Χάσια, τα Καμβούνια Δ. οι Ηπειρωτικές και Αλβανικές οροσειρές της Πίνδου και Β. τα μεγάλα ελληνικά κέντρα του Κρούσοβου, των Βελεσών (σήμερα Tito Veles), της Στρώμνιτσας και του Μελένικου. Στο γεωγραφικό χώρο της Ανατολικής Μακεδονίας την εποχή...
Διαβάστε το άρθροΜέρος 11ο Β. ΤΑ ΖΩΠΥΡΑ ΤΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Μοσχόπολη: Εδώ ιδρύθηκε στο 1740 ένα κέντρο ανώτερων σπουδών, η ονομαστή Νέα Ακαδημία ή αλλιώς το «Ελληνικόν Σχολείον». Η Μοσχόπολη διέθετε και τυπογραφείο. Εδώ τυπώθηκε το «Λεξικόν Ελληνικόν Απλούν και Βλαχικόν και Αλβανικόν» από το Μοσχοπολίτη λόγιο, Δ/ντή της «Νέας Ακαδημίας», Αναστάσιο Καβαλιώτη. Κάπου γύρω στα 1730 ο Γρηγόριος Κωνσταντάς μεταφέρει στη Μοσχόπολη...
Διαβάστε το άρθροΜέρος 10ο Β. ΤΑ ΖΩΠΥΡΑ ΤΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ (ΙΩΑΝΝΙΝΑ: συνεχίζουμε τα σχολεία των Ιωαννίνων) Καπλάνειος Σχολή: Η Σχολή αυτή μπορεί να θεωρηθεί συνέχεια της Μαρουτσαίας. Το όνομά της το πήρε από το Ζώη Καπλάνη, Γιαννιώτη έμπορο στη Ρωσία, που το 1805 κατέθεσε τα απαραίτητα κεφάλαια για τη συγκρότηση και τη λειτουργία της Μαρουτσαίας Σχολής. Οι Γιαννιώτες όμως την ονόμασαν τιμητικά Καπλάνειο και την κατοχύρωσαν...
Διαβάστε το άρθρο
